ଭୁବନେଶ୍ବର : ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଛୁଟିରେ ଘରକୁ ଯିବା ପରେ ଛାତ୍ରୀ-ଛାତ୍ର, ବିଶେଷ କରି ବାଳିକାଙ୍କ ସୁରକ୍ଷାକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦେଇ ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି ଓ ଜାତି ବିକାଶ, ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଓ ପଛୁଆ ବର୍ଗ କଲ୍ୟାଣ ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ କିଶୋରୀମାନଙ୍କୁ ଭଲ ଓ ଖରାପ ସ୍ପର୍ଶ କ’ଣ ତାହା ଜଣାଇବା ପାଇଁ ଏକ ବ୍ୟାପକ ସଚେତନତା ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଛି।
ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଝିଅମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷିତ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଏହି ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିବା ଯେ, ଯଦି ସେମାନେ ସତର୍କ ଓ ସଚେତନ ନହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ନିର୍ଯାତନା, ଯୌନ ନିର୍ଯାତନା ଏବଂ କିଶୋର ଗର୍ଭଧାରଣ ଏକ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା ଭାବରେ ରହି ଚାଲିଥିବ, ବିଶେଷକରି ଯେତେବେଳେ ଛାତ୍ରୀ ମାନେ ଛୁଟି ସମୟରେ ହଷ୍ଟେଲଠାରୁ ଦୂରରେ ରହୁଛନ୍ତି ।
କିଶୋରୀମାନଙ୍କର ଏଭଳି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟକରୁଥିବା ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଅନେକ ସମୟରେ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ଯେ ଘନିଷ୍ଠ ପାରିବାରିକ ବନ୍ଧୁ, ଏବଂ ସମ୍ପର୍କୀୟମାନେ ମଧ୍ୟ ଖରାପ କାମ କରିଥାନ୍ତି ଯାହା ଫଳରେ ଛୋଟ ପିଲାମାନେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୁଅନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାର ୧,୭୩୬ଟି ଅନୁସୁଚିତ ଜନଜାତି ଓ ଜାତି ଆବାସିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରାୟ ୫,୮୦୦ ଛାତ୍ରାବାସର ୫ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଅନ୍ତେବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୫୦ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ବାଳିକା ଅଛନ୍ତି । ପରିସ୍ଥିତିକୁ ସମ୍ଭାଳିବା ପାଇଁ ବିଭାଗ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ଆହ୍ବାନ । ପିତାମାତା ଜୀବିକା ପାଇଁ ବାହାରେ ଥିବା ବେଳେ ଘରେ ଝିଅମାନେ ଅସୁରକ୍ଷିତ ରହୁଥିବାରୁ ଛୁଟି ଦିନରେ ଏଭଳି ଘଟଣା ବଢିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ।
ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି ଓ ଜାତି ଉନ୍ନୟନ, ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଓ ପଛୁଆ ବର୍ଗ କଲ୍ୟାଣ ବିଭାଗ କମିଶନର ତଥା ସଚିବ ରୂପା ରୋଶନ ସାହୁ କହନ୍ତି, “ଏହି ରଣନୀତି ଉପରେ ବିଚାର କରିବା ପାଇଁ ଆମେ ଆମର “ଶ୍ରୁତି ବାତାୟନ” (listening windows) ମାଧ୍ୟମରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବାର ଏକ ସ୍ପଷ୍ଟ ରଣନୀତି ବିକଶିତ କରିଛୁ ଏବଂ “ମୋ ପରିକଳ୍ପନା” ବୈଠକ, ଯାହା ଏକ ଜନ ସଂଯୋଗ ପଦକ୍ଷେପରେ ଆମର ନିଜ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଦିଆଯାଇଥିବା ଏକ ଧାରଣା । ଏହି ରଣନୀତି ଉପରେ ବିଚାର କରିବା ଦ୍ୱାରା ଚଳିତ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଛୁଟିରେ ଝିଅମାନଙ୍କୁ ତଦାରଖ କରିବା ସହ ଭଲ ସ୍ପର୍ଶ ଏବଂ ଖରାପ ସ୍ପର୍ଶ ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ଏକ ପ୍ରମୁଖ ବିଷୟ ହୋଇପାରିବ ।
ବିଭାଗୀୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ସହ “ମୋ ପରିକଳ୍ପନା” ବୈଠକରେ ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା କନ୍ଧମାଳି ଗାଁ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତି ଉନ୍ନୟନ ବାଳିକା ଉଚ୍ଚ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଧାନ ଶିକ୍ଷୟିତ୍ରୀ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣଲତା ମହାପାତ୍ର ଏହି ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଧାରଣାକୁ ତୁରନ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଥିଲା।
ଏହା ମଧ୍ୟ ପ୍ରମାଣିତ କରୁଛି ଯେ, ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି ଓ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଉନ୍ନୟନ, ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଓ ପଛୁଆ ବର୍ଗ କଲ୍ୟାଣ ବିଭାଗ ସର୍ବଦା ଶୀର୍ଷସ୍ତରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ନାହିଁ, ବରଂ ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରରୁ ଆସିଥିବା ପରାମର୍ଶକୁ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିଥାଏ । ବିଭାଗର ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀ କହିଛନ୍ତି, “ମୋ ପରିକଳ୍ପନା” ଭଳି ଅନୁଭୂତିପୂର୍ଣ୍ଣ ବୈଠକରୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଶୁଣିବା ପରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥିବା ଦିଗରେ ନୀତିଗତ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଏ ।
ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି ଓ ଜାତି ଉନ୍ନୟନ ବିଭାଗ ଏବଂ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଗଣଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ମିଳିତ ଭାବେ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତି ଆବାସିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିଚାଳିତ କରୁଛନ୍ତି। ତେବେ ଭଲ ଓ ଖରାପ ସ୍ପର୍ଶ, ଶୀଘ୍ର ବାଲ୍ୟ ବିବାହ, କିଶୋର ଗର୍ଭଧାରଣ ଏବଂ ଏଭଳି କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିର କିପରି ମୁକାବିଲା କରାଯିବ, ନିର୍ଯାତନାର ମୁକାବିଲା କରାଯିବ ଏବଂ ତୁରନ୍ତ ରିପୋର୍ଟ ଦେବା ପାଇଁ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତି ଉନ୍ନୟନ ବିଭାଗ ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ମେଟ୍ରନ୍ ଏବଂ ସହକାରୀ ଅଧୀକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛି।
ଏହି ହଷ୍ଟେଲଗୁଡ଼ିକରେ ଥିବା ଯୌନ ଉତ୍ପୀଡ଼ନ କମିଟି (ପୋକ୍ସୋ କମିଟି)କୁ ସତର୍କ ରହିବା ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ତଥ୍ୟଯାଞ୍ଚ କରିବାକୁ ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ କୁହାଯାଇଛି, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଛୁଟି ସମୟରେ ଏସବୁ ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନଜର ରଖାଯାଇପାରିବ। ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଯୋଗ୍ୟ ଯେ ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି ଓ ଜାତି ଉନ୍ନୟନ ବିଭାଗ ହଷ୍ଟେଲରେ ବଳିଷ୍ଠ ରିପୋର୍ଟିଂ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ନାବାଳିକା ଗର୍ଭଧାରଣ, ଯୌନ ନିର୍ଯାତନା ଇତ୍ୟାଦିର ଉଦାହରଣ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି।
ବାଳିକା ହଷ୍ଟେଲରେ ନିଯୁକ୍ତ ମେଟ୍ରନ୍ ମାନଙ୍କୁ “ଜୀବନ କୌଶଳ” ଏବଂ କିଶୋରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ, କମ୍ ବୟସରେ ବିବାହ, କିଶୋର ଗର୍ଭଧାରଣ, ସହକର୍ମୀଙ୍କ ଚାପ/ସମ୍ପର୍କ ପରିଚାଳନା, ଲିଙ୍ଗଗତ ଭେଦଭାବ, ନିର୍ଯାତନା ଏବଂ ଯୌନ ନିର୍ଯାତନା, ଶିକ୍ଷାରେ ଉତ୍ତମ ପ୍ରଦର୍ଶନର ଚାପ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଦାୟିତ୍ୱ ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡିକର କିପରି ସମାଧାନ କରାଯିବ ସେ ବିଷୟରେ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଦିଆଯାଇଛି।ଅବସାଦ, ଧ୍ୟାନ ଅଭାବ, ହାଇପର ଆକ୍ଟିଭିଟି ଇତ୍ୟାଦି, ଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରା, ଭାବନା ଏବଂ ଖାଇବା, ଶୋଇବା ଏବଂ ଅଧ୍ୟୟନ ପରି ଦୈନନ୍ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ।
ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି ଓ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଉନ୍ନୟନ, ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଓ ପଛୁଆ ବର୍ଗ କଲ୍ୟାଣ ବିଭାଗ ତା’ର “ଟେଲିଫୋନିକ୍ କାଉନସେଲିଂ” କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅଧୀନରେ ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ମେଟ୍ରନ୍ ମାନଙ୍କୁ ଛୁଟି ସମୟରେ ଝିଅମାନଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ମାନସିକ ସ୍ଥିତିର ସମୀକ୍ଷା କରିବା, ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଭାବରେ ସମସ୍ୟା ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଏବଂ ମୁକାବିଲା କରିବା, ବୟସ ଅନୁକୂଳ କାଉନସେଲିଂ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଏବଂ ସକାରାତ୍ମକ ଆଚରଣ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଦାୟିତ୍ୱ ଦେବାକୁ ଯାଉଛି। ଏହି ପଦକ୍ଷେପ କିଶୋରୀମାନଙ୍କୁ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପାୟରେ ଉତ୍ସାହିତ କରିବ ଏବଂ ଘଟଣା ଓ ଦୁର୍ଘଟଣାକୁ ମଧ୍ୟ ରୋକିବ ।
